Het cement dat absoluut nodig is om samenwerking te bevorderen. Een woord met een scala aan betekenissen. Zelfstandig naamwoord, werkwoord. Eerlijk, Respectvol, Betrouwbaar, Open, Integer, Verantwoordelijk, Kwetsbaar, Autonoom, Getrouw, Waar, Wederkerigheid, Gerenommeerd, Er op kunnen rekenen, Met zekerheid verwachten, Krediet.
In hun artikel, "Filling the mattress": Trust development in the governance of infrastructure megaprojects" (IJPM 39(4)351-365(2021) beschrijven Ruijter, Van Marrewijk, Vreeswijk en Markus welke stappen destijds zijn genomen in het SAA (Schiphol-Amsterdam-Almere) infrastructuurprogramma (overkoepelend over vijf megaprojecten op de A10, de A1, de A6 en de A9) vertrouwen te bouwen. Dat resulteerde als het ware in een matras dat gevuld was met vertrouwen en zo wel een stootje kon hebben.
Overeenkomsten - ook in de bouw (met in begrip van technische omschrijvingen en tekeningen) - zijn per definitie incompleet. Om die incompleetheid in te vullen moeten de deelnemende partijen "Guiding Principes" afspreken gebaseerd op "Loyalty and Equity" beschrijven Frydlinger en Hart (Frydlinger, David, and Oliver Hart. 2022. “Overcoming Contractual Incompleteness: The Role of Guiding Principles (Revised Nov. 2022).” Journal of Law, Economics and Organization), overigens geldend voor alle typen overeenkomsten. Die "Guiding Principles" zijn spreekwoordelijke steigers die het project tijdelijk ondersteunen. Alleen zo wordt voor de deelnemende partij een economisch optimum bereikt. "By loyalty we mean the norm to view one’s own and another party’s interests as comparably important. By equity we mean the norm to seek equitable, proportionate outcomes in the allocation of resources, rights, risks." Zo zijn die Guiding Principles weer uitwerkingen van het hier bedoelde vertrouwen. De volledige lijst Guiding Principles is overigens: loyalty, equity, honesty, integrity, autonomy en reciprocity, allemaal begrippen die hiervoor al onder het kopje vertrouwen waren benoemd. Juristen zullen deze guiding principles ook weer zien als de uitwerking van de begrippen Redelijkheid en Billijkheid, centraal in ons verbintenissenrecht (art. 6:2 lid 1 BW: "Schuldeiser en schuldenaar zijn verplicht zich jegens elkaar te gedragen overeenkomstig de eisen van redelijkheid en billijkheid").
Vertrouwen dus als matras, als steigers, in ieder geval als hulpmiddel om partijen in staat te stellen een project zodanig uit te voeren dat de onvermijdelijke hobbels die er altijd zullen zijn, te nemen.
Hoe bouw je vertrouwen op? Niet door aan te nemen dat het er al is. Of door in de overeenkomst op te nemen dat het er moet zijn. Bouwen aan vertrouwen vergt investeren in tijd, en in elkaar. In dialogen, in workshops. Waarin vertegenwoordigers van partijen elkaar een beetje leren kennen, en samen nadenken over de doelen van hun samenwerken en wat daarvoor nodig is. Vrijwel direct zal iemand dan het woord: "vertrouwen" noemen, En als de deelnemers dan worden uitgedaagd om elkaar te vertellen wat dat "vertrouwen" precies inhoudt, dan komen onvermijdelijk zaken naar voren als: Op tijd op vergaderingen komen, afspraken nakomen, respect naar elkaar tonen, eerst praten (of bellen) dan schrijven (en niet op een vrijdagmiddag), hard op de zaak en zacht op de persoon, conflictcompetentie (vrij naar Malcolm Aalstein), verantwoordelijkheid nemen voor je eigen fouten, "no blame", open boek, geen verborgen agenda's, regelmatig benen op tafel, vertrouwen agenderen, etc.
Wat ook belangrijk is om vertrouwen te bouwen en te behouden is een goede governance- en escalatiestructuur. Een voorbeeld daarvan - waarover in een volgend blog meer - staat hieronder:
Verder is het van belang dat de partijen samen de overeenkomst doornemen en samen proberen te begrijpen wat die overeenkomst inhoudt, en een gelijk beeld hebben over de wederzijdse prestaties en verwachtingen. En enkele scenario's doornemen, bijvoorbeeld hoe om te gaan met meerwerk, of met een tegenvallende ondergrond. Zo leer je elkaar kennen, en het contract, en wat er voor nodig is om dat ook bij tegenwind goed te laten gaan.
In aflevering #6 van de podcast Bouwen met Vertrouwen vertelt Sander Lefevre hoe een dergelijke houding en het kan bijdragen aan het voorkomen van problemen bij grote bouwprojecten (in zijn geval het DBFM-project Rijksweg A24).
Vertrouwen, inderdaad het cement van samenwerking op projecten. Het komt te voet, het gaat te paard, Je moet er aan werken, constant, het matras gevuld houden, de steigers overeind.
En het vergt leiderschap!
Comments